Moeders voor Moeders, onderdeel van het farmaceutische bedrijf Aspen Oss B.V, is een landelijke actieve organisatie die wensouders met vruchtbaarheidsproblemen wil helpen hun kinderwens in vervulling te laten gaan. Dit doen we door urine in te zamelen van zwangere vrouwen waaruit het hCG-hormoon wordt gewonnen. Van dit hormoon kunnen geneesmiddelen worden gemaakt, die deze wensouders kunnen helpen om ook zwanger te worden.

Zwangere vrouwen helpen al bijna 90 jaar andere vrouwen om zwanger te worden. Dat is een bijzondere traditie, waar we stiekem behoorlijk trots op zijn. Want we snappen best dat urine verzamelen soms wat vreemd lijkt. Toch doen Nederlandse vrouwen dit al sinds 1931. Al ging het toen net wat anders dan nu…

Het verhaal begint in 1931 onder de titel “Urine inzameling Organon”. Wat later gevolgd werd door de officiële benaming: ‘Pregnyl acquisitie’. Vijfendertig jaar later, op 1 oktober 1966, werd het ‘Moeders voor Moeders’. Kern van de zaak was dat Organon in 1927 ontdekte dat in de urine van zwangere vrouwen hormonen voorkomen. Vier jaar na die ontdekking en de nodige voorbereiding ging een groepje mannen in Oss en omgeving urine ophalen van zwangere vrouwen. “Pismannekes” werden ze ook wel genoemd. In het begin gebeurde dat met een bakfiets, later beschikten zij over paard en wagen. Als een vrouw merkte dat zij zwanger was, werd haar gevraagd haar urine op te vangen en te bewaren. Het hormoon hCG dat uit de urine wordt gewonnen, stimuleert bij de vrouw de ovulatie. Het preparaat dat Organon vervaardigde heet Pregnyl en dit werd (en wordt) vooral gebruikt bij IVF behandelingen (“reageerbuis babies”). De contacten met de zwangere vrouwen kwamen via bakers, kraamverzorgsters en verpleegsters tot stand. Al snel kregen zij gezelschap van speciaal daarvoor getrainde ambassadrices (die we tegenwoordig informatrices noemen).

Na de oorlog werden paard en wagen vervangen door de auto. Door de jaren heen zijn ook de kratjes en flessen regelmatig veranderd. De fabriek waar alle urine wordt verwerkt, staat echter nog steeds op dezelfde plaats. En ook het verwerkingsproces is in de loop van de tijd verscheidene malen verfijnd en verbeterd.

In 1963 begon Organon een tweede vrouwelijk hormoon te verwerken tot een preparaat dat vruchtbaarheid kan bevorderen. Dit keer was het Humegon (hMG). Een hormoon dat voor de rijping van de eicel zorgt. Dit hormoon zit in de urine van vrouwen boven de 55 jaar. Zo kwam een tweede inzamelingscircuit tot stand. Aanvankelijk werden afspraken gemaakt met vrouwenkloosters in Noord-Brabant en Limburg. Vanwege de introductie medio 1995 van het (synthetische) vruchtbaarheidshormoon FSH (door Organon op de markt gebracht onder de naam Puregon) is de Humegon-inzameling in 2006 beëindigd. Begin jaren ‘70 werd het ophaalnetwerk voor urine van prilzwangere vrouwen stormachtig uitgebreid tot een landelijke dekking. De sterke daling van het geboortecijfer in Nederland maakte deze stap noodzakelijk om het aantal donoren op peil te houden. Moeders voor Moeders heeft altijd begrepen dat een actie als deze zo breed mogelijk bekend moet worden om te kunnen slagen.

Moeders voor Moeders is continue op zoek naar nieuwe deelneemsters. Dit vraagt om een omvangrijk netwerk van gemotiveerde mensen. Tijdens de eerste decennia kwamen de contacten tot stand via bakers, kraamverzorgsters en verpleegsters. Daarnaast ontstond al snel een omvangrijk netwerk van acquisitrices (tegenwoordig informatrices genoemd). Door middels van een telefonisch intakegesprek informeren de informatrices de zwangere vrouwen over hoe deelname in zijn werk gaat. Daarnaast hebben de informatrices contact met verloskundigen, huisartsen en de assistenten daarvan. Dat is niet altijd meteen duidelijk, zoals zuster Vermeulen merkte, die rond 1960 met haar hagelwitte verpleegstersschort op de solex als acquisitrice op pad ging. Was zij eindelijk bij een toekomstige deelneemster, dan wilde de zwangere boerendochter niet meedoen. Een geneesmiddel maken uit urine, dat kon niet! 

Het komt nog regelmatig voor dat mensen Moeders voor Moeders wel kennen, maar niet precies weten wat het is en zich daarom niet of te laat aanmelden. Of men heeft liever niet dat het thuis opgehaald wordt. Daarom kan eventueel een alternatief ophaaladres opgegeven worden. Het is belangrijk dat vrouwen goed geïnformeerd worden over Moeders voor Moeders, wat we doen en wat een deelname inhoudt, zodat we zoveel mogelijk andere vrouwen kunnen helpen.

De informatrices maken vele mooie dingen mee. Vaak blijken ze de eerste te zijn die van de zwangerschap hoort. “En je komt altijd blije vrouwen tegen, met mooie verhalen” aldus één van de dames. Alle informatrices zijn, zonder uitzondering, zeer gemotiveerd. “Wij maken vrouwen bewust dat zij in hun prille zwangerschap een andere vrouw de kans kunnen bieden op moederschap. Als je zelf het geluk mag ervaren om zwanger te raken, en als je dat op zo’n simpele manier door mag geven, dat is gewoon geweldig!”.

Op 1 oktober 1966 ging de Pregnyl acquisitie van Organon verder onder een nieuwe naam: Moeders voor Moeders. 
Volgens overleveringen is de naam werkelijk geboren in een vloek en een zucht. In een kantoor, te midden van sigarettendamp, een tafel met papier, dassen los, wrevel omdat niemand een passende naam weet, zin om op te houden. Woorden worden geroepen in de hoop er een suggestie in te vinden. Men roept “nee, dat niet” tegen elkaar. Iemand houdt er mee op. Een stoel valt om. “Ik ga naar moeders” zegt hij. “Moeders voor Moeders” wordt er dan, aan de andere kant, in vertwijfeling bijna gesnikt. Op dat moment valt de stilte en is de naam Moeders voor Moeders geboren.