Of je nu juist wel of nog even niet zwanger wilt worden: het is fijn om te weten wanneer je vruchtbaar bent. Gelukkig zijn hier verschillende apps en tools voor. Ook kun je gemakkelijk zelf je vruchtbare periode berekenen.
Laten we eerst eens kijken wat er nu precies wordt bedoeld met vruchtbaarheid. In de Van Dale wordt ‘vruchtbaar’ (zoals wij het bedoelen) als volgt omschreven:
vrucht•baar
In staat kinderen voort te brengen
De medische term voor vruchtbaarheid is ‘fertiliteit’.
Of en welke dagen je vruchtbaar bent hangt van verschillende factoren af en is dus bij iedereen anders. Zo speelt vooral bij vrouwen leeftijd een grote rol. Vanaf je 30e begint je vruchtbaarheid af te nemen en dus ook de kans om zwanger te worden.
Om te weten wanneer je vruchtbaar bent, is het belangrijk om te weten hoe je cyclus verloopt. Dit kun je eenvoudig uitrekenen. Je cyclus begint namelijk op de eerste dag van je menstruatie en eindigt op de dag voor je eerstvolgende menstruatie.
Een regelmatige cyclus duurt 28 dagen. De ovulatie (eisprong) vindt ongeveer in het midden van je cyclus plaats. Door veertien dagen van de begindag van je cyclus af te trekken, weet je wanneer je ovulatie plaatsvindt. Maar let op: bij een onregelmatige cyclus is je ovulatie niet altijd op dezelfde dag. Het kan dus best lastig zijn om dit 100 procent nauwkeurig te berekenen.
Bij een regelmatige cyclus ben je ongeveer twee à drie dagen voor de eisprong al vruchtbaar. Zaadcellen kunnen namelijk met gemak enkele dagen rondzwemmen in je lichaam. Enkele uren na de eisprong ben je het meest vruchtbaar. Daarna neemt de vruchtbaarheid snel af.
Sommige vrouwen kunnen letterlijk hun eisprong voelen. Maar dat is lang niet bij iedereen het geval. Wel zijn er enkele symptomen waaraan je je eisprong zou kunnen herkennen. We noemen ze hieronder:
Heb je geen symptomen en voel je je eisprong niet? Dat is heel normaal. Wil je toch weten wanneer je eisprong plaatsvindt? Dan kun je een ovulatietest doen.
Een ovulatietest is een urinetest en meet het LH-gehalte in je urine. LH staat voor ‘luteïniserend hormoon’. Vanaf ongeveer twee dagen voor je ovulatie zit er veel van dit hormoon in je urine. Dit wordt de LH-piek genoemd.
Om erachter te komen wanneer de daadwerkelijke eisprong plaatsvindt, moet je een aantal dagen achter elkaar een ovulatietest doen. Doe de test twee keer per dag en elke dag op dezelfde tijdstippen.
Naast jouw vruchtbaarheid speelt ook de vruchtbaarheid van je partner een rol bij het zwanger worden. Leeftijd heeft bij mannen minder invloed op de vruchtbaarheid dan bij vrouwen. De kwaliteit van de zaadcellen is daarentegen wel van groot belang. Net als de hoeveelheid, de beweeglijkheid en de vorm van de zaadcellen. Meestal heb je op deze kwaliteit geen invloed, maar er zijn wel factoren die de kwaliteit kunnen bevorderen:
Een gezonde levensstijl is belangrijk. Denk daarbij aan gezonde voeding en voldoende beweging. Vermijd alcohol, roken en drugs. Vermijd ook chemicaliën als lood verf en pesticiden.
De frequentie van zaadlozing kan van invloed zijn op de zaadkwaliteit. Zaadcellen zijn het gezondst wanneer een zaadlozing om de twee à drie dagen plaatsvindt.
De zaadballen hebben een temperatuur van 35 graden. Dat is lager dan de lichaamstemperatuur (37 graden) en beter voor de zaadproductie. Wanneer de balzak te warm wordt, kan dit invloed hebben op de zaadkwaliteit. Zoals bij een heet bad of bezoek aan de sauna. Ook het dragen van een te strakke onderbroek of broek is af te raden.
Erfelijke factoren kunnen ook een negatieve rol spelen bij de vruchtbaarheid van de man. Dat geldt ook voor zaken als eerdere chemotherapie of bestraling.
Je vraagt je misschien af hoe snel je weer vruchtbaar bent en zwanger kunt worden na het stoppen met anticonceptie, na een bevalling of na een miskraam.
Het is lastig om te zeggen wanneer je weer vruchtbaar bent na het stoppen met anticonceptie (pil, pleister, ring, staafje, prikpil, hormoonspiraal). Dat verschilt namelijk sterk per persoon. De een heeft meteen haar normale cyclus terug, terwijl het bij de ander een jaar kan duren. Je hormoonhuishouding kan aardig in de war zijn door hormonale anticonceptie zoals de pil. Het kan dus best even duren voordat je natuurlijke menstruatiecyclus weer op gang komt.
Bij een (koper)spiraal ben je in principe direct nadat deze verwijderd is weer vruchtbaar.
Na een bevalling ben je al vrij snel weer vruchtbaar. Als je geen borstvoeding geeft zelfs al na drie weken. Als je wel borstvoeding geeft, ben je minder vruchtbaar. De kans op een zwangerschap is dan dus kleiner, maar zwanger worden is niet onmogelijk. Als je niet gelijk weer zwanger wilt worden, zorg dan voor anticonceptie.
Heb je een miskraam gehad? Dat is natuurlijk heel verdrietig. Het kan best even duren voordat je dit hebt verwerkt en jij en je partner weer willen proberen om opnieuw zwanger te worden. Lichamelijk is dat weer vrij snel mogelijk. Je lichaam herstelt zich namelijk weer snel na een miskraam. Zodra de bloeding van de miskraam is gestopt, begint je normale cyclus weer. Daarna is het dus mogelijk om in die eerstvolgende vruchtbare periode gelijk weer zwanger te worden.
Hoe snel je zwanger wordt na een miskraam, is natuurlijk moeilijk te zeggen. Dit is bij iedere vrouw anders en afhankelijk van meerdere factoren. Het allerbelangrijkste is dat jullie er pas weer aan gaan beginnen wanneer jullie er beiden klaar voor zijn. Een goede mentale gezondheid is namelijk ook bevorderlijk voor het goed verlopen van je zwangerschap.
Zijn jullie het aan het proberen om zwanger te worden? Dan hebben we naast het berekenen van je vruchtbare periode nog een aantal tips voor je.